ဒီပုံဟာ အပင်တစ်ပင်ကို ဘယ်လို ကိုင်းဖြတ်ရမယ်ဆိုတာကို ပြသထားတဲ့ ပုံလေးပါ။ ဘာကြောင့် ကိုင်းဖြတ်ရသလဲဆိုတော့ အပင်ကို ပိုပြီး ကျန်းမာသန်စွမ်းလာအောင်၊ အသီးအပွင့်တွေ ပိုကောင်းအောင်၊ ပြီးတော့ ပုံပန်းသဏ္ဌာန် လှပအောင် လုပ်လို့ရပါတယ်။ အဓိက ဖြတ်ရမယ့် ကိုင်းတွေကို အနီရောင်နဲ့ ဝိုင်းပြထားပါတယ်။

အဓိက ဖြတ်သင့်တဲ့ ကိုင်းတွေကတော့:

• ထိပ်တန်းပြိုင်ဘက်ကိုင်း (Remove competing leader): အပင်ရဲ့ အထိပ်မှာ အဓိက ကိုင်းအဖြစ် တက်လာတဲ့ ကိုင်းနှစ်ခု သို့မဟုတ် နှစ်ခုထက်ပိုနေရင် အားအကောင်းဆုံး တစ်ကိုင်းကိုပဲ ချန်ထားပြီး ကျန်ကိုင်းတွေကို ဖြတ်ပေးရပါမယ်။ ဒါမှ အပင်က မိုးပေါ်ကို တည့်တည့်မတ်မတ် တက်သွားနိုင်မှာပါ။

• အတွင်းကိုင်း (Remove branches growing to center of tree): အပင်ရဲ့ အလယ်ဗဟိုကို ဦးတည်ပြီး ပေါက်နေတဲ့ ကိုင်းတွေကို ဖြတ်ပေးရပါမယ်။ ဒီလိုကိုင်းတွေက လေဝင်လေထွက် မကောင်းစေဘဲ အလင်းရောင် ရောက်ရှိမှုကိုလည်း အဟန့်အတား ဖြစ်စေပါတယ်။

• ကျိုးပဲ့နေသော သို့မဟုတ် ရောဂါရနေသော ကိုင်းများ (Remove broken or diseased branches): ကျိုးနေတဲ့ ကိုင်းတွေ၊ ပိုးမွှားတွေ စားထားတဲ့ ကိုင်းတွေ၊ ရောဂါရနေတဲ့ ကိုင်းတွေကို ချက်ချင်း ဖြတ်ထုတ်ပစ်ရပါမယ်။ ဒါမှ ရောဂါတွေ တခြားကိုင်းတွေကို မပျံ့နှံ့တော့ဘူးပေါ့။

• ကျဉ်းမြောင်းသော ထောင့်ကျသော ကိုင်းများ (Remove branches having a narrow angle attachment): ပင်စည်နဲ့ ထောင့်ကျဉ်းကျဉ်းလေးနဲ့ ထွက်နေတဲ့ ကိုင်းတွေဟာ အားနည်းပြီး လွယ်လွယ်နဲ့ ကျိုးနိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဒီလိုကိုင်းတွေကို ဖြတ်ပေးသင့်ပါတယ်။

• ထပ်နေသော သို့မဟုတ် ပွတ်တိုက်နေသော ကိုင်းများ (Remove branches which might cross or rub another or give water a chance to collect in the fork): တစ်ကိုင်းနဲ့ တစ်ကိုင်း ထပ်နေတာမျိုး၊ ပွတ်တိုက်နေတာမျိုး ဒါမှမဟုတ် ကိုင်းကြားမှာ ရေတွေ စုနေနိုင်တဲ့ ကိုင်းတွေကို ဖြတ်ပေးရပါမယ်။ ဒီလိုမှမဟုတ်ရင် အပင်အခွံတွေ ပွန်းပြီး ရောဂါဝင်နိုင်ပါတယ်။

• မလိုလားအပ်သော အညွန့်များ (Remove water sprouts): ပင်စည် ဒါမှမဟုတ် အကိုင်းကြီးတွေကနေ ထွက်လာတဲ့ အားအင်ကုန်စေတဲ့ အညွန့်တွေကို ဖယ်ရှားပေးရပါမယ်။

• အောက်ပိုင်း ကိုင်းနိမ့်များ (Remove low branches gradually to provide clearance): မြေပြင်နဲ့ အရမ်းနိမ့်နေတဲ့ ကိုင်းတွေကို တဖြည်းဖြည်းချင်း ဖြတ်ပေးခြင်းဖြင့် လမ်းလျှောက်တဲ့အခါ ဒါမှမဟုတ် တခြားလုပ်ငန်းတွေ လုပ်တဲ့အခါ အဆင်ပြေစေပါတယ်။

• စို့ကိုင်းများ (Remove suckers): မြေအောက်ကနေ ထွက်လာတဲ့ အညွန့်တွေကို စို့ကိုင်းလို့ ခေါ်ပါတယ်။ ဒီစို့ကိုင်းတွေဟာ အပင်ရဲ့ အားအင်ကို ယူတဲ့အတွက် ဖယ်ရှားပေးသင့်ပါတယ်။

• ပုံပျက်နေသော ကိုင်းများနှင့် ပင်စည်မှ တစ်နေရာတည်းတွင် ထွက်သော ကိုင်းများ (Remove malformed branches and those growing from the same spot on trunk): ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ ပုံသဏ္ဌာန်ရှိတဲ့ ကိုင်းတွေနဲ့ ပင်စည်ရဲ့ တစ်နေရာတည်းကနေ အများအပြား ထွက်လာတဲ့ ကိုင်းတွေကို ဖြတ်ပေးရပါမယ်။ ဒီလိုကိုင်းတွေက အပင်ရဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံကို ရှုပ်ထွေးစေပါတယ်။

• ငယ်ရွယ်သောအပင်များတွင် ပင်စည်ကို ရစ်ပတ်နေသော အမြစ်များ (Remove girdling roots on young trees): ငယ်ရွယ်တဲ့ အပင်တွေမှာ ပင်စည်ကို ရစ်ပတ်နေတဲ့ အမြစ်တွေရှိရင် အပင်ကြီးထွားမှုကို အဟန့်အတား ဖြစ်စေနိုင်တဲ့အတွက် ဖယ်ရှားပေးရပါမယ်။

ကိုင်းဖြတ်တဲ့အခါမှာ သန့်ရှင်းတဲ့ ကိရိယာတွေကို အသုံးပြုဖို့နဲ့ ကိုင်းကို သေချာစွာ ဖြတ်ဖို့လည်း အရေးကြီးပါတယ်။ ဒါမှ အပင်ကို ထိခိုက်မှု အနည်းဆုံးဖြစ်စေပြီး အနာကျက်လွယ်စေမှာပါ။

ဒါတွေကတော့ ပုံထဲမှာ ပြထားတဲ့ ကိုင်းဖြတ်ခြင်းဆိုင်ရာ အဓိက အချက်တွေပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအချက်တွေကို နားလည်မယ်ဆိုရင် သင့်ရဲ့ ဥယျာဉ်ထဲက အပင်တွေကို မှန်ကန်စွာ ကိုင်းဖြတ်ပြီး ပိုမိုလှပသန်စွမ်းအောင် ပြုစုပျိုးထောင်နိုင်မှာပါ။

အခု ပေးထားတဲ့ပုံလေးကတော့ ကိုင်းဖြတ်တဲ့အခါ ဘယ်လို မှန်မှန်ကန်ကန် ဖြတ်ရမယ်ဆိုတာကို အသေးစိတ် ပြထားတဲ့ ပုံလေးပါ။ အပင်ကို ထိခိုက်မှုအနည်းဆုံးဖြစ်အောင်နဲ့ အနာကျက်လွယ်အောင် ဘယ်လို ဖြတ်ရမလဲဆိုတာကို ရှင်းပြပေးပါ့မယ်။

ပုံမှာ မြှားနံပါတ်တွေနဲ့ အက္ခရာတွေနဲ့ ဖော်ပြထားတာကို တွေ့ရမှာပါ။

• ၁ (Undercut - do this first): ဒါက ပထမဦးဆုံး ဖြတ်ရမယ့် နေရာပါ။ ကိုင်းရဲ့ အောက်ဘက်ကနေ ပင်စည်ရဲ့ အပြင်ဘက်အထိ ထက်ဝက်လောက် ခံပြီး ဖြတ်ပေးရပါမယ်။ ဒီလို ဖြတ်လိုက်ခြင်းအားဖြင့် နောက်ပိုင်းမှာ ကိုင်းတစ်ခုလုံး ပြုတ်ကျသွားတဲ့အခါ ပင်စည်ရဲ့ အခေါက်တွေ မကွာသွားအောင် ကာကွယ်ပေးပါတယ်။

• ၂ (Second cut): ဒါက ဒုတိယ ဖြတ်ရမယ့် နေရာပါ။ ပထမ ဖြတ်ခဲ့တဲ့နေရာထက် အနည်းငယ် ပိုဝေးတဲ့နေရာကနေ ကိုင်းရဲ့ အပေါ်ဘက်ကို ဖြတ်ချရပါမယ်။ ဒီလို ဖြတ်လိုက်ရင် ကိုင်းရဲ့ အလေးချိန်ကြောင့် ပြုတ်ကျသွားပြီး ပထမ ဖြတ်ထားတဲ့ နေရာမှာပဲ ပြတ်သွားပါလိမ့်မယ်။

• ၃ (Final cut at A & B): ဒါက နောက်ဆုံး ဖြတ်ရမယ့် နေရာပါ။ A ဆိုတာက အကိုင်းကော်လာ (Branch collar) ရဲ့ အပြင်ဘက်အစွန်းနားကို ပြထားတာဖြစ်ပြီး B ဆိုတာက အကိုင်းအခေါက်အစွန်း (Branch bark ridge) ကို ပြထားတာပါ။ နောက်ဆုံး ဖြတ်တဲ့အခါမှာ အကိုင်းကော်လာ ကို မထိခိုက်မိစေဘဲနဲ့ အကိုင်းအခေါက်အစွန်း ရဲ့ အနောက်ဘက်နားကနေ စောင်းပြီး ဖြတ်ရပါမယ်။

ပုံမှာ ဖော်ပြထားတဲ့ အရေးကြီးတဲ့ အစိတ်အပိုင်းတွေကတော့:

• C (Branch collar): ဒါက ပင်စည်နဲ့ ကိုင်းဆက်နေတဲ့နေရာမှာ ဖောင်းကားနေတဲ့ အပိုင်းလေးပါ။ ဒီနေရာမှာ အပင်ရဲ့ အနာကျက်စေတဲ့ ဆဲလ်တွေ အများဆုံးရှိတဲ့အတွက် ဒီအပိုင်းကို မထိခိုက်မိအောင် ဂရုစိုက်ပြီး ဖြတ်ရပါမယ်။

• D (Branch bark ridge): ဒါက ကိုင်းနဲ့ ပင်စည်ကြားမှာ ပေါ်နေတဲ့ အခေါက်ရဲ့ အစွန်းလေးပါ။ နောက်ဆုံး ဖြတ်တဲ့အခါ ဒီအစွန်းရဲ့ အနောက်ဘက်ကနေ ဖြတ်ရပါမယ်။

• AB (Edge of branch collar): ဒါက အကိုင်းကော်လာရဲ့ အပြင်ဘက် အစွန်းကို ပြထားတာပါ။ နောက်ဆုံးဖြတ်တဲ့အခါ ဒီနေရာနဲ့ တတ်နိုင်သမျှ နီးကပ်အောင် ဖြတ်ရပါမယ်။

အောက်မှာ အရေးကြီးတဲ့ မှတ်သားစရာ စာသားလေးကိုလည်း ဖော်ပြထားပါတယ်:

Correct pruning cuts should be made as close as possible to the branch collar. Do not injure or remove the branch collar. Do not cut behind the branch bark ridge.

အဓိပ္ပါယ်ကတော့:

မှန်ကန်တဲ့ ကိုင်းဖြတ်ခြင်းကို အကိုင်းကော်လာနဲ့ တတ်နိုင်သမျှ နီးကပ်အောင် ဖြတ်ရပါမယ်။ အကိုင်းကော်လာကို မထိခိုက်ပါနဲ့ (သို့မဟုတ်) ဖယ်ရှားပစ်ပါနဲ့။ အကိုင်းအခေါက်အစွန်းရဲ့ အနောက်ဘက်ကို မဖြတ်ပါနဲ့။

ဆိုလိုတာက ကိုင်းဖြတ်တဲ့အခါ အကိုင်းကော်လာလေးကို ချန်ထားခဲ့ပြီး အကိုင်းအခေါက်အစွန်းရဲ့ အနောက်ဘက်ကနေ စောင်းပြီး ဖြတ်မှ အပင်မှာ အနာကျက်တဲ့နေရာ ကျန်ခဲ့မှာဖြစ်ပြီး အပင်လည်း ထိခိုက်မှု နည်းမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒီပုံလေးကို ကြည့်ပြီး လက်တွေ့မှာ ကိုင်းဖြတ်တဲ့အခါ ပိုပြီး လွယ်ကူမယ်လို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။